Bakının azad olunmasından 103 il keçir

15 sentyabr 1918-ci ildə Nuru Paşanın rəhbərlik etdiyi Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan Korpusu Bakıya daxil olaraq şəhəri erməni-bolşevik işğalından azad etmişdir. Beləliklə, həm Azərbaycanın müstəqilliyi təmin olunmuş, həm də ermənilərin, bolşeviklərin Bakı və ətraf rayonlardakı ağalığına son qoyulmuşdur.

8-10 sentyabrda Qafqaz İslam ordusu Bakı cəbhəsinə yetişmişdir. Bakının azad olunmasında Xüsusi Azərbaycan Korpusunun komandiri, general-leytenant Əliağa Şıxlinski, Nuru Paşa ilə bərabər iştirak etmişdir.

Erməni Milli Şurasının üzvləri şəhəri mühasırə edən Türk-Azərbaycan qoşunlarının yalnız bir alaydan ibarət olduğu və onların da tezliklə məğlub ediləcəyi barədə bəyanatlar verirdilər. Bakı əhalisi kütləvi şəkildə səfərbərlik adı altında kazarma­lara doldurulur, Sentrokaspi" ordusuna məcburi göndərilirdilər. Lakin yerli sakinlər bu səfərbərliklə razılaşmırdı.

Bakı şəhərinə hücum sentyabrın 13-dən 14-nə keçən gecə saat 01:00-da başladı. Bu zaman general Lionel Denstervilin rəhbərliyi altında, Britaniya ordusu erməni-bolşevik dəstələrini dəstəkləyirdi. Döyüşlərin gedişinə toxunan ingilis general yazırdı: "İki aeroplan hücum edən türkləri pulemyotlardan atəşə tutur və bombalar atırdı". Daha sonra ingilis qoşunlarının Bakıdan təxliyyə olunduğunu bildirən general etiraf edir: "Türk güllələrinin deşik-deşik elədiyi iki aeroplanı, sıradan çıxardıq". Britaniya ordusu, 14 sentyabrda şəhəri gəmilərlə tərk etmişdir. Tezliklə Sentrokaspi diktaturası hökuməti də şəhərdən qaçmışdır.

Sentyabrın 15-də gündüz Bakıda İran, Amerika, İsveç, Danimarka konsullarının vasitəsilə şəhərin hakimiyyət orqanları və 5-ci Qafqaz divi­ziyasının komandanlığı arasında danışıqlar aparılmışdır. Şəhər orqanlarının nümayəndələri qarşısında Bakını təslim etmək tələbi qoyulmuşdur.

Sentyabrın 16-da səhər tezdən Qafqaz İslam Ordusunun qüvvələrinin rəsmi keçidi baş tutmuşdur. Şəhər əhalisi küçələrə çıxaraq ordunu qarşılayırdı.

Bu qələbədən sonra Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin paytaxtı sentyabrın 17-də Gəncə şəhərindən Bakıya köçürülüb.

Bakı şəhərinin azad edilməsi zamanı 800-1000 nəfər türk hərbçisi şəhid olmuşdur.

Mənbələr:

1. Süleymanov M. S. Azərbaycan Ordusu: 1918-1920. Bakı. 1998


2. Волхонский М., Муханов В. По следам Азербайджанской Демократической Республики. — М.: Европа, 2007


3. https://axc.preslib.az/az/page/4QtMe3OaiU

[caption id="attachment_6937" align="alignnone" width="696"] Foto "Xilaskar ordu" kitabından[/caption]

[caption id="attachment_6936" align="alignnone" width="621"] Foto "Xilaskar ordu" kitabından[/caption]

[caption id="attachment_6935" align="alignnone" width="696"] Foto "Xilaskar ordu" kitabından[/caption]

[caption id="attachment_6934" align="alignnone" width="696"] Foto "Xilaskar ordu" kitabından[/caption]

[caption id="attachment_6933" align="alignnone" width="696"] Foto "Xilaskar ordu" kitabından[/caption]