“Əli ayağı” məscid-ziyarətgah kompleksi Bakı şəhərində, Buzovna qəsəbəsində, Xəzərin sahilində, qayalıq ərazidə yerləşir.
Xalq arasında qədəmgah barəsində müxtəlif tarixi rəvayətlər və xatirələr danışılır. Rəvayətə əsasən, İslam dininin dördüncü xəlifəsi Həzrət Əli Buzovnada olarkən və at belindən enərkən bir ayağını qayalığa basıb burada iz qoymuşdur. Deyilənə görə, XII əsrdə yaşayan bir mömin yuxuda dəniz sahilində, qayalıqların üstündə Həzrət Əlinin onunla danışdığını görür və ertəsi gün yuxusunu kəndin digər sakinlərinə danışır. Bundan sonra möminlər yığışıb həmin yerə gedirlər və qaya üzərində ayaq izi tapırlar. Bu hadisədən sonra ziyarətgahın əsası qoyulur. [Məşədixanım Nemət. Azərbaycanda pirlər. Bakı-1992] [https://scwra.gov.az/az/view/objects/50/]
Vaxtilə burada məscid, zəvvarlar üçün karvansaraylar fəaliyyət göstərib. Buraya Təbriz, Dəməşq, Səmərqənd, Daşkənd, Kəlküttə və dünyanın digər iri şəhərlərindən ziyarətçilər gələrmişlər. [Azərbaycan Respublikası məscidlərinin ensiklopediyası. Bakı-2001]
1861-ci ildə ziyarətgah çar canişinliyi tərəfindən “Əli ayağı” adı ilə rəsmi qeydiyyata alınıb. [Həşim Həsənoğlu. Azərbaycanın dini-tarixi abidələri, ziyarətgahları. Bakı-2005]
Sovet dövründə bu ziyarətgaha ziyan vurulmuşdur, əksər tikililər dağıdılmışdır. Lakin bütün cəhdlərə baxmayaraq, Həzrət Əlinin izi olan kiçik tikilini məhv etməyə nail ola bilmədilər. Qədəmgahın bu günədək qorunub saxlanılmasında yerli əhalinin də rolu olmuşdur.
1987-ci ildə yerli əhalinin təşəbbüsü ilə ziyarətgahda bərpa və yenidənqurma işləri aparılmışdır. Qədəmgahda məscid, zəvvarlar üçün yataq otaqları, dərs otaqları, kitabxana, qadınlar və kişilər üçün dəstəmazxana və bir sıra köməkçi otaqlar inşa edilmişdir. [Azərbaycan Respublikası məscidlərinin ensiklopediyası. Bakı-2001]
[URIS id=46929]
