Rotşildlər Azərbaycana “neft bumu” dövründə, 1880-ci illərdə gəliblər. 16 may 1883-cü ildə “Rotşild qardaşları” bank evi Bakıda “Xəzər-Qara dəniz neft sənayesi və ticarət cəmiyyəti” adlı şirkəti təsis edir. Bu şirkətə Bakının Balaxanı, Sabunçu, Ramanı kəndlərində neftlə zəngin olan torpaq sahələri və kerosin zavodu daxil idi.
Cəmiyyətin yaradıcısı, 1868-ci ildən Paris bank evinə başçılıq etmiş baron Alfons Rotşild Parisdə məşhur bankir Ceyms Rotşildin oğlu idi. Atasının ölümündən sonra Parisdəki bütün bank işlərini aparmağa başlayan Alfons dünya siyasətində mühüm rol oynayan maqnat olur.
Rotşild qardaşları fəaliyyət sahəsi kimi, əsasən, xarici bazarı seçmiş və həmin illərin sonunda Rusiya ağ neftin ixracı sahəsində birinci yerə çıxmışdır. Rotşild şirkətinin fəaliyyəti Bakıya fransız və ingilis kapitalını cəlb etmişdir. Bakı ilə Batumini birləşdirən Zaqafqaziya dəmir yolunun inşası 1883-cü ildə məhz fransız kapitalı sayəsində başa çatdırılmışdı. Nəticədə Rotşild Bakının neft müəssisələrinə güzəştli sahiblik hüququnu əldə etmişdir. Həmçinin onun dəstəyi ilə 1907-ci ildə Bakı-Batumi neft kəməri salınmışdır. [Mirbabayev M.F. Azərbaycan neftinin qısa tarixi. Bakı-2007]
Rotşildlər öz müəssisələrində işçilər üçün icbari sığorta tətbiq edirdilər və insanlar xəsarət aldıqda, yaxud xəstələndikdə onlara külli miqdarda pul verilirdi.
Rotşildlər Bakıda xeyriyyə və tikinti işləri ilə də məşğul olublar. Şirkətin pulu ilə indiki R.Behbudov küçəsində sinaqoq (indiki R.Behbudov adına Mahnı Teatrı) tikilmiş, onun nəzdində pulsuz təhsil verən kişi və qadın texniki sənət məktəbləri, həmçinin şənbə günləri axşam sinifləri fəaliyyət göstərmişdi. Rotşildlərin vəsaiti ilə Ağ şəhərdə və Bayılda iki məktəb, De Burun sarayı, “Xəzər-Qara dəniz cəmiyyəti”nin baş kontorunun binası (indiki Respublika Baş Prokurorluğu) inşa edilib.
Alfons Rotşild ömrünün son günlərinədək Bakı neft biznesini öz nəzarəti altında saxlayıb. Vəfatından sonra isə Bakı ilə bağlı işlərlə onun kiçik qardaşı, baron Edmont məşğul olmağa başladı. 1912-ci ildə Rotşildlər Rusiyadakı neft müəssisələrini “Royal Dutch Shell” ingilis-holland trestinə satırlar. 2 iyun 1918-ci ildə isə Bakı kommunası “Xəzər-Qara dəniz neft sənayesi və ticarət cəmiyyəti”ni milliləşdirir.
[Л.Полонский. Банкирский дом Бр. Ротшильд в Баку. Баку-1998]
