Rixard Zorge 4 oktyabr 1895-ci ildə Bakıda, Sabunçu qəsəbəsində, alman neft mühəndisi Vilhelm Zorgenin ailəsində anadan olub. Ailə bir neçə il Bakıda qaldıqdan sonra Berlinə qayıdır. Zorge dostlarına zarafatca belə deyirdi:
“Özümü tamamilə azərbaycanlı hiss edə bilərdim, bəla burasındadır ki, azərbaycanca bir söz belə danışa bilmirəm”.
1914-cü ildə Birinci Dünya müharibəsinin başlaması ilə Zorge könüllü cəbhəyə yollanır. 1916-cı ilin mart ayında döyüşlərdə yaralanır, bu səbəbdən üç barmağı kəsilir və hər iki ayağı sınır. Həyatının sonuna qədər axsamaq məcburiyyətində qalır.
Bir müddət sonra, kommunizm ideyalarını müdafiə etdiyinə görə Rixard SSRİ-yə qaçmaq məcburiyyətində qalır. Burada o, Xüsusi Kəşfiyyat Orqanları ilə əməkdaşlığa cəlb olunur. Jurnalist kimi fəaliyyət göstərməklə Avropa ölkələrinə, sonra isə Çinə və Yaponiyaya göndərilir, “Ramzay” adı ilə casusluq edir.
1941-ci ildə səfirlik işçilərinin vasitəsi ilə Zorge Barbarossa əməliyyatı (İkinci dünya müharibəsində Almaniyanın SSRİ-yə qarşı hücumu) barədə məlumat öyrənir. Zorge bu barədə Moskvaya təcili raport göndərir, lakin Stalin buna əhəmiyyət vermir.
Həmin il Yaponiyada fəaliyyət göstərən sovet casusluq şəbəkəsi ortaya çıxarılmış olur və Rixard Zorge 18 oktyabrda Tokioda həbs olunur. Ağır işgəncələr altında Zorge casus olduğunu etiraf etsə də, SSRİ üçün işlədiyini inkar edir. Yaponiya, SSRİ-nin əllərində olan yapon casuslarını Zorge ilə dəyişmək istədiklərini bildirdilər. SSRİ isə cavabında Rixard Zorge adlı birinin tanımadığını bildirir. Zorge saxlanıldığı həbsxanada 7 noyabr 1944-cü ildə asılaraq edam edilir.
SSRİ 1964-cü ilə qədər Zorge adında bir cəsuslarının olduğunu inkar edirdi. Nəhayət 5 noyabr 1964-cü ildə Rixard Zorgenin ölümünün 20 illiyi münasibəti ilə Moskvada tədbir təşkil olunur və ona Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilir.
Zorge əvvəl saxlanıldığı Suqamo həbsxanasının məzarlığında dəfn edilmişdi. Sonralar casusun cənazəsi Tokionun Füçi səmtində yerləşən qəbiristanlığına köçürülüb və indi də orada yerləşir.
1981-ci ildə Bakıda Rixard Zorgenin xatirə memarlıq kompleksi inşa edilib. Bu kompleks, Nəsimi rayonunda, Zorgenin adını daşıyan parkda yerləşir. Nəsimi rayonunda casusun adını daşıyan küçə də mövcuddur.
Mənbələr:
