Nardaran qalası Bakıdan təxminən 30 kilometr məsafədə yerləşən Nardaran qəsəbəsinin qəbiristanlığının yaxınlığında yerləşir.
Qalanın fasadında ərəb dilində iki yazı var. Yazıların birində deyilir:
"Rəhim və lütfkar Allahın adı ilə! Ana... bu taliyəni (hərbi qülləni) ... öz halal pulu ilə, yaradana xidmət etmək və onun lütfünü qazanmaq üçün tikdirməyi əmr etdi. Tarix: yeddi yüzüncü il, Ramazan ayının əvvəli".
Birinci yazıdan yuxarıda digər xırda yazı yerləşdirilib: "Sədin oğlu Mahmudun işi". Beləliklə, qalanın hicri təqvimi ilə 700-cü (1301-ci il) Mahmud ibn Sədin tərəfindən tikildiyi məlum olur. [Щеблыкин И. П. Памятники азербайджанского зодчества эпохи Низами. Баку-1943] [Сысоев В. М. Краткий путеводитель по древностям гор. Баку и его районов. Баку-1925]
Qala dairəvi qüllədən və dördguşəli qala divarlarından ibarətdir. Qüllənin üç mərtəbəsi var. Birinci mərtəbə digərlərindən təxminən üç dəfə hündürdür. Deyilənə görə, hücum zamanı düşmənin qalanın yuxarı yaruslarına qalxa bilməməsi üçün mərtəbə belə inşa edilmişdir. Üçüncü mərtəbədə daş pillələrin izləri göstərir ki, qalanın vaxtilə dördüncü mərtəbəsi olmuşdur. Belə halda qalanın hündürlüyü təxminən 20 metrə yaxın olmalı idi. Qalada dərin bir quyu var. Yerli sakinlərin dediyinə görə, burada qonşu kəndlərə yeraltı keçid olmuşdur. [Azərbaycanın tarixi-memarlıq abidələri. Bakı-2008]
Güman edilir ki, əvvəllər sahildə yerləşən bu qala dənizdən gələnləri müşahidə və xarici işğalçılardan müdafiə məntəqəsi kimi xidmət edirdi. Qullənin başında tonqal qalanırdı və ətrafda olan kəndlərə təhlükə haqqında siqnal ötürülürdü.
Qala ağ daşdan tikilmişdir. Xarici divar hörgüsünə görə mərkəzi qüllədən fərqlənir. Bu, divarın bir neçə dəfə dağıldığını və yenidən tikildiyini göstərir.
Nardaran qalası 2001-ci ildə UNESCO Ehtiyat Siyahısına daxil olunmuşdur.
[URIS id=36159]
