Qara Qarayev 5 fevral 1918-ci ildə Bakının Fatmayı qəsəbəsində anadan olub.
Hələ kiçik yaşlarından o, musiqi dinləmə dərslərinə qatılıb, burada pianinoçu Vladimir Kozlovdan dərs alır. Kozlov 1960-cı ildə vəfat edəndən sonra Qarayev birinci müəlliminin xatirəsinə skripka ilə fortepiano üçün sonatalar həsr edir. 1930-cu ildə Bakı Musiqi Texnikumunun fortepiano sinfinə daxil olur. 1935-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakültəsinə qəbul olur.
Gənc bəstəkar 1937-ci ildə Azərbaycanın bölgələrinə gedən ekspedisiyaya rəhbərlik etmişdir. Bu ekspedisiya saz, tar, kamança və digər xalq musiqi alətlərində ifaçıların yaradıcılığını tədqiq edirdi. Ekspedisiya zamanı Qarayev bir çox xalq mahnıları və rəqs melodiyalarını, o cümlədən, “Şur” dəstgahının bütün bölmələrini kağız üzərinə köçürmüşdür.
1938-ci ildə bəstəkar ilk böyük əsərini - xor, simfonik orkestr və rəqs ansamblı üçün Rəsul Rzanın sözlərinə “Könül mahnısı” kantatasını bəstələmişdir. 1943-cü ildə isə birinci simfoniyasını yazmışdır. [Карагичева Л. Кара Караев. Москва-1968]
1946-cı ildə Qarayev P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasında bəstəkarlıq sinfini bitirir və orada qalıb təhsilini davam etdirmək istəyir. Lakin müəllimi Dmitri Şostakoviç ona deyir: “Bəsdir oxudunuz, indi artıq özünüz dərs deməlisiniz”. Qarayev müəlliminin məsləhətinə qulaq asıb, Bakıya qayıdır və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq sinfində müəllim vəzifəsinə qəbul edilir. 1949-cu ildə isə 31 yaşında konservatoriyanın rektoru olur.
Qarayev 1961-ci ildə Cənubi Afrika yazıçısı Piter Abrahamsın eyniadlı əsəri əsasında yazdığı “İldırımlı yollarla” baletindən ikinci süitanın ifası ilə bağlı Los-Ancelesdə (ABŞ) I beynəlxalq çağdaş musiqi festivalının iştirakçısı olmuşdur.
Qarayev “Ordenli Azərbaycan” (1938), “Bir ailə” (1943), “Don Kixot” (1957), “Leyli və Məcnun” (1961), “Nizami” (1982), “Yeddi gözəl” (1982) və başqa filmlər üçün musiqi bəstələmişdir.
Bəstəkar “Azərbaycan SSR-nin Xalq artisti” fəxri adına layiq görülmüşdür, “Qırmızı Əmək Bayrağı”, “Oktyabr İnqilabı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.
Qara Qarayev 13 may 1982-ci ildə Moskva şəhərində vəfat edib və Bakıda I Fəxri xiyabanda dəfn olunub. [Qara Qarayev. Biblioqrafiya. Bakı-2018]
